Konteksty – Szydłów 2022/2023

Wystawa prezentowana w ramach Festiwalu Fotoperyferie 2 w Galerii ZPAP / Okręg Kielecki, we współpracy z  Fundacją im. Kieleckiej Szkoły Krajobrazu, Towarzystwem Przyjaciół Ziemi Szydłowskiej.

„KONTEKSTY – SZYDŁÓW” – to trzecia odsłona projektu Fundacji im. Kieleckiej Szkoły Krajobrazu, realizowanego cyklicznie pod nadrzędną nazwą KONTEKSTY. Projekt ma na celu przypomnienie – i zarazem promocję – osiągnięć artystów fotografików słynnej Kieleckiej Szkoły Krajobrazu, na czele z jej liderem i teoretykiem, Pawłem Pierścińskim. Nadrzędną ideą projektu jest konfrontacja archiwalnych oryginalnych fotografii (ze zbiorów Biura Wystaw Artystycznych w Kielcach) z pracami tworzonymi współcześnie w trakcie tematycznych plenerów fotograficznych, organizowanych w konkretnych miejscach, utrwalonych już przez Mistrzów KSK. Jego dodatkową wartością jest swoisty i dokumentalnie cenny wizualny „raport” na temat zmian cywilizacyjnych i społecznych w Polsce ostatnich dziesięcioleci: tworzy się on dzięki 40, 50, a nawet 70-letniej przestrzeni czasu pomiędzy tymi dwiema grupami fotografii i możliwości porównywania ich ze sobą.

Tematem pierwszej edycji KONTEKSTÓW była słynna konceptualna wystawa Pawła Pierścińskiego „Kielce – Włoszczowa” z 1981 r. Jako rezultat ogólnopolskiego pleneru  „KONTEKSTY: Kielce-Włoszczowa” –  po niemal 40 latach, w 2020 roku, powstała kolejna, nawiązująca do tej archiwalnej, dokumentacja przestrzeni wzdłuż drogi łączącej Kielce i Włoszczowę, zaprezentowana publiczności w formie wystawy i obszernego katalogu. W ramach drugiej edycji, w latach 2020/2021 zrealizowane zostały: 4-osobowy trzydniowy plener, wystawa oraz obszerne wydawnictwo, poświęcone tematowi Gołoborza na Łysej Górze. Obecnie – na zaproszenie Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Szydłowskiej i w ramach organizowanego przez nie pleneru „Magiczne miasteczko” – fotograficy związani z Fundacją im. Kieleckiej Szkoły Krajobrazu odnieśli się twórczo do archiwalnych ujęć z tej szczególnej, zabytkowej miejscowości. Ich autorami są: Janusz Buczkowski (1932), Tadeusz Jakubik (1925 – 2000), Paweł Pierściński (1938-2017), i Jan Siudowski (1922 – 1982). Natomiast z legendą Kieleckiej Szkoły Krajobrazu, a także z unikatowym charakterem współczesnego Szydłowa zmierzyli się: Monika Paliborek, Katarzyna Samczyńska, Grzegorz Sideł, Stanisława Zacharko-Łagowska i Krzysztof Zając.

Szydłów to szczególna, żyjąca w cieniu królewskich reliktów dawnej wielkości, mała miejscowość z dziedzictwem wielkiej historii i – w porównaniu z nimi – skromną małomiasteczkową współczesnością. Wspaniałe średniowieczne zabytki, okalające je potężne, w dużej części zachowane – i do tej pory budzące respekt mury obronne, przywołują echa dawno minionych czasów. Ślady destrukcyjnego działania czasu, kolejnych dziejowych tragedii i pożóg, a także dramatycznych zniszczeń ostatniej wojny zostały w ostatnich dziesięcioleciach zatarte dzięki gospodarności mieszkańców, lokalnego samorządu i zastrzykowi środków z Unii Europejskiej.

Mimo zgrzebnej brzydoty chaotycznej, niskiej, biednej zabudowy i doklejonych do niej zniszczonych przybudówek, plątaniny wiszących kabli i wszechobecnych słupów, reklam i znaków – Szydłów ładnieje. Wspaniale położony na wyniosłym wzgórzu, otoczony rozległym krajobrazem i pięknymi o każdej porze roku śliwowymi sadami, powoli – wraz z inwestycjami w jego infrastrukturę, chodniki, konserwację zabytków, kulturę oraz w dobrobyt mieszkańców – przekształca się w prawdziwie „magiczne” miasteczko. Zarówno zwiedzających jak i artystów przyciąga urok milczących, górujących nad otoczeniem, monumentalnych świadków historii i specyficzny charakter tego miejsca, oparty na mocnym kontraście „starego” z „nowym”. Ten właśnie charakter próbowali zdefiniować zarówno twórcy Kieleckiej Szkoły Krajobrazu jak i korespondujący z nimi uczestniczki i uczestnicy projektu „KONTEKSTY 3: Szydłów”, realizujący go na fotograficzno-malarskim plenerze „Magiczne miasteczko”.

Nawiązując do klimatu archiwalnych zdjęć, również te współczesne wykonane zostały w wersji czarno-białej. Podobna i tu jest także dbałość zarówno o ich wartość dokumentalną jak i atrakcyjność estetyczną oraz wysoki poziom artystyczny fotografii. Ze zgromadzonego materiału powstała wielowarstwowa wizualna opowieść o Szydłowie, stworzona przez artystów patrzących na to „magiczne miasteczko” jednocześnie przez pryzmat zachwytu jego urokiem jak i z dużą dozą spostrzegawczości i realizmu, opowieść, spuentowana spojrzeniem w nieodległą przeszłość, dzięki archiwalnym zdjęciom Artystów Kieleckiej Szkoły Krajobrazu.

Stanisława Zacharko-Łagowska

wystawa zbiorowa

Kielecka Szkoła Krajobrazu:
Janusz Buczkowski (1932)
Tadeusz Jakubik (1925 – 2000)
Paweł Pierściński (1938-2017)
Jan Siudowski (1922 – 1982)

Kielecka Szkoła Krajobrazu – według Pawła Pierścińskiego, fotografika, teoretyka i lidera tworzącej ją grupy artystów, jest to zarówno nazwa kierunku artystycznego jak i grupa artystów, którzy wieloletnią wspólną pracą stworzyli charakterystyczny i rozpoznawalny styl w fotografowaniu pejzażu. Nazwa Kielecka Szkoła Krajobrazu funkcjonuje od 1963 roku, kiedy to krytyk sztuki, Jan Sunderland w ten sposób określił wyróżniające się jednorodną stylistyką fotografie kieleckich artystów. Ta stylistyka kształtowała się powoli już od lat, a datą rozpoczynającą wspólną pracę artystyczną, organizacyjną i społeczną na rzecz promowania fotografii jest rok 1955 – data założenia Oddziału Kieleckiego Polskiego Towarzystwa Fotograficznego. Najważniejsi artyści KSK to Paweł Pierściński, Janusz Buczkowski, Wacław Cisłowski, Tadeusz Jakubik, Jerzy Kamoda, Jan Spałwan. Często Kielecka Szkoła Krajobrazu używana jest do określenia szerszej grupy fotografików: tych, którzy w podobny sposób patrząc na krajobraz tworzyli dorównujące im poziomem artystycznym prace. Byli to między innymi – ci starsi: Stanisław Lipka, Jan Siudowski, Franciszek Gładysz, oraz młodsi: Piotr Kaleta, Stanisław Sudnik, Jerzy Piątek, Andrzej Pęczalski, Jerzy Mąkowski, Aleksander Salij. Nadrzędnym celem KSK było systematyczne utrwalanie określonego obszaru specyficznego kieleckiego krajobrazu, pokazywanie i ujawnianie jego piękna, oraz dokumentowanie jego form geologicznych i roślinnych, jego przemianę w rytm pór roku i powolne zmiany wywołane działalnością człowieka.
Lecz artyści KSK uprawiali również fotografię socjologiczną, fotografowali także infrastrukturę przemysłową i świętokrzyskie zabytki – m.in. szydłowskie. Autorami tych prezentowanych na wystawie „Konteksty: SZYDŁÓW 2022” są: Janusz
Buczkowski (1932), Tadeusz Jakubik (1925 – 2000), Paweł Pierściński (1938-2017) i Jan Siudowski (1922 – 1982).
Szydłów współcześnie oczami Fundacji im. Kieleckiej Szkoły Krajobrazu:
MONIKA PALIBOREK
Urodzona w 1979 r. w Kielcach. Absolwentka Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Kielcach - kierunek rzeźba, Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi - kierunek grafika projektowa oraz Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach (obecnie UJK) - kierunek pedagogika z plastyką. Miłośniczka gór i świętokrzyskiej przyrody, szczególnie okolic Ponidzia. Zaangażowana w działalność fotograficzną od 2018 r., głównie w dziedzinie pejzażu. w swoich pracach inspiruje się twórczością Pawła Pierścińskiego. Członkini Rady Fundacji im. Kieleckiej Szkoły
Krajobrazu.

KATARZYNA SAMCZYŃSKA
Urodzona w 1979 r. w Kielcach. Magister sztuki, grafik kreatywny, rzeźbiarka, fotograficzka. Studia w Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi oraz Akademii Świętokrzyskiej (obecnie UJK) w Kielcach. Od 2022 roku pracuje jako edukatorka sztuki w BWA w Kielcach. Jej pasją jest fotografia, projektowanie graficzne oraz instalacje recyklingowe (trash art), które realizuje prowadząc własną firmę Kreatywna PaniKa. Swoją karierę zawodową rozpoczynała w rodzinnym zakładzie poligraficznym SAM-WIL jako grafik użytkowy. Pracowała również w Echo Investment, zajmując się projektowaniem sztuk wizualnych, grafiką komputerową oraz DTP. Od 2022 r. Prezes Fundacji im. Kieleckiej Szkoły Krajobrazu.

GRZEGORZ SIDEŁ
Urodzony w 1970 r. i mieszkający w Kielcach, z wykształcenia leśnik, fotografuje
głównie krajobraz świętokrzyski oraz las, interesuje go również człowiek w krajobrazie oraz portret.
Jest autorem pięciu wystaw indywidualnych, ponadto uczestniczył w ponad 100 wystawach zbiorowych, klubowych, poplenerowych,
pokonkursowych. Laureat nagród i wyróżnień, m.in. Grand Prix w konkursie „Świętokrzyskie w Kadrze” (2008) oraz wyróżnienie w II edycji (w obydwu przewodniczącym jury był Paweł Pierściński), trzykrotnie nagradzany w Interdyscyplinarnym Konkursie Plastycznym „Przedwiośnie” oraz trzykrotnie w ramach Ogólnopolskiego Przeglądu
Fotograficznego „Ponidzie”. Stypendysta MKiDN (2020), należy do Związku Polskich Artystów Fotografików, Fotoklubu RP, Fotoklubu „Galeria MCK” Ostrowiec Świętokrzyski oraz Polskiego Stowarzyszenia Edukacji Plastycznej. Pasję fotografii łączy z zamiłowaniem do ornitologii i pieszych wędrówek, jest członkiem PTTK, Klubu Turystów Pieszych „Przygoda” oraz Towarzystwa Badań i Ochrony Przyrody.

STANISŁAWA ZACHARKO-ŁAGOWSKA
Urodzona w 1958 r. w Przemyślu. Historyk sztuki, krytyk sztuki, artystka fotografik, od 2012 roku dyrektor Biura Wystaw Artystycznych
w Kielcach. Matka trzech synów. Studia (historia sztuki) w Uniwersytecie Jagiellońskim. Autorka licznych tekstów o sztuce współczesnej (ok. 400) oraz recenzji, kuratorka wielu wystaw, programów i projektów artystycznych. Realizuje się twórczo: fotografuje (16 wystaw indywidualnych), maluje, tworzy plenerowe przestrzenne formy rzeźbiarskie z wikliny. Uczestniczka wielu plenerów artystycznych, konkursów (8 nagród i wyróżnień) i wystaw zbiorowych. Należy do Związku Polskich Artystów Fotografików, Stowarzyszenia Historyków Sztuki i Polskiego Związku Działkowców. Współzałożycielka Fundacji im. Kieleckiej Szkoły Krajobrazu.

KRZYSZTOF ZAJĄC
Urodzony w 1962 r. w Kielcach. Mgr inż. budownictwa (Politechnika Świętokrzyska), artysta fotografik. Swoje prace eksponował na ponad 80 międzynarodowych salonach fotograficznych w29 krajach, na 11 wystawach indywidualnych i kilkudziesięciu zbiorowych. W 2015 uhonorowany tytułem Excellence FIAP (Fédération Internationale de I’Art Photographique). Laureat kilkudziesięciu konkursów fotograficznych, Interdyscyplinarnego Konkursu Plastyki Województwa Świętokrzyskiego PRZEDWIOŚNIE 38/2015, 39/2016 i 41/2018, Srebrny Medal XV MBK >S-AVE THE E-ART< 2012, Nagroda II stopnia XVI MBK DEFINICJA PRZESTRZENI / SPACE DEFINITION 2014. Laureat BZ WBK Press Foto 2015 i GRAND PRESS PHOTO 2015. W 2015 roku w eliminacjach krajowych został reprezentantem Polski na World Photographic CUP 2016 w czterech kategoriach. Laureat 12 edycji WKF NATIONAL GEOGRAPHIC. Współzałożyciel i Prezes Fundacji im. Kieleckiej Szkoły Krajobrazu w latach 2018-2022.