Nieskończoność / Infinity

Zapraszamy na wernisaż instalacji Marka Radke „Nieskończoność / Infinity”, dnia 12 czerwca piatek o godz. 18:oo do Galerii BWA w Kielcach, ul. Kapitulna 2.

Na kartach Krytyki czystego rozumu” Immanuel Kant zapytywał o przedmiotową ważność kosmologicznej idei początku, a więc, czy świat posiada początek w czasie, czy też takiego początku nie posiada i w odniesieniu do czasu jest nieskończony. Ponieważ antytetyka jest antytetyką, idee transcendentalne trwają w równowadze, dopóki jednak pozostajemy na gruncie fenomenalnym i płaszczyźnie zjawisk, jedyną prawomocną pozostaje dana przez rozum zasada, iż każde zjawisko ma swoją przyczynę. Dochodzi się w ten sposób do regresus ad infinitum, a minimalnym wnioskiem okazuje się ten, iż nie ma niczego takiego w rozumie, co by zmuszało do przyjęcia tezy o ostatecznym uwarunkowaniu świata. To samo można napisać o przestrzeni. Warto mieć przy tym na uwadze, że po okresie dominacji koncepcji Wielkiego Wybuchu, współczesna fizyka i kosmologia poważnie rozważa jako prawdopodobny model wszechświata nieograniczonego, bez końca i początku.

Jedyne, co staje naprzeciw idei nieskończonej przestrzeni, to jej absurdalność i ograniczenie wyobraźni, która przedstawia sobie nieskończoność w postaci abstrakcyjnej negacji ograniczenia, jako wizualną pustkę. Jest to zatem przestrzeń bez przestrzeni, bo abstrakcyjne nieograniczenie, które jest jednolicie nieskończone i puste, przedstawia się wyobraźni tylko jako nicość, do której aplikuje się trójwymiarowość jako abstrakcyjne określenie – nie przekłada się ono bowiem na jakościowe wyobrażenie i odczucie. Tłumaczyć to może fakt, że nasz aparat poznawczy nieustannie spotyka się z granicami i zamkniętą przestrzenią, a nieskończoności nie da się doświadczyć, tak jak nie sposób zobaczyć nieskończenie wielkiego obrazu – nawet niebo ogranicza horyzont, dlatego było ono raczej reprezentacją nieskończoności, niż jej doświadczeniem. Synteza, która dokonuje się w percepcji zmysłowej jak i wyobraźni posiada bowiem swoje ramy. Kiedy się je przekracza, dochodzi się do abstrakcyjnej negacji poprzez przedrostek nie – jak nie-ograniczony i nie-skończony.

Doświadczenie przynależy tymczasem do obszaru granic i ograniczeń. Dlatego jesteśmy wobec nieskończoności bezbronni. Nie możemy jej przedstawić. Możemy ją co najwyżej reprezentować, sugerować, lub dowodzić. Szczególnie jeśli mówimy o nieskończonym czasie, czy nieskończonej przestrzeni.

O wystawach-instalacjach Marka Radke można na tym tle napisać, że mieszczą się gdzieś „pomiędzy”. Mamy tu do czynienia ze sztuką abstrakcyjną, z zasady nieprzedstawiającą. Z drugiej jednak strony przedstawia się tutaj nieprzedstawialne, czyli nieskończoność, nawet jeśli nie jest to przedstawienie w sensie ścisłym, lecz reprezentacja. Marek Radke od wielu lat zajmuje się właśnie kreowaniem przestrzeni, które reprezentują i tworzą sytuacje nieograniczenia. Widać to doskonale w instalacjach wykorzystujących oświetlenie UV i fluorescencyjne farby, gdzie z jednej strony ogrywa się zastaną, uprzednią przestrzeń, a z drugiej strony usuwa ją, zastępując przestrzenią nową, wykreowaną na mocy napięć pomiędzy częściami instalacji. Nie ma tu uprzywilejowanej perspektywy, ani centrum kompozycyjnego, jako że centrum jest wszędzie i nigdzie.

W tym sensie sztuka Marka Radke wydarza się na styku zaprzeczeń. Bazuje na rygorystycznej kompozycji, kreując w ten sposób sytuacje przypadkowe. Usuwa zastaną przestrzeń, a jednocześnie analizuje ją i nadpisuje rytmicznie. Nie opowiada, choć z gruntu jest narracyjna. Nie jest to jednak narracyjność opowieści. To raczej narracyjność materiału, który ewoluuje kompozycyjnie, skalowo, kolorystycznie. To przesuwanie się obiektów w przestrzeni i percepcji w obiektach. Ruch tego przesunięcia oparty jest na figurach rytmicznych, których katalog nieustannie się rozrasta. Z jednej strony są to formy linearne, statyczne, horyzontalne, płaskie, symetryczne, z drugiej kompozycje wielowarstwowe, wertykalne, kinetyczne, asymetryczne, synkopowe. Wreszcie mamy do czynienia z formami trójwymiarowymi, z obrazami które wychodzą ze ściany i roznoszą się po pomieszczeniach jako małe wszechświaty.

Jeśli wszechświat jest nieskończony, to jakikolwiek element tego wszechświata będzie nieskończenie znikomy. Z drugiej strony słynne twierdzenie Cantora mówi, że jakikolwiek podzbiór liczb rzeczywistych jest równomocny całemu zbiorowi liczb rzeczywistych – tak samo nieskończony. Podobnie jest w przypadku monad Leibniza, które składają się z coraz mniejszych obiektów, równie nieskończonych, bo dzielących się w nieskończoność.

Podzbiory Marka Radke są właśnie takie. Ograniczone i nieskończone zarazem. Do tego rygorystyczne i algorytmiczne, abstrakcyjne i konkretne, obiektywne, ale i subiektywne poprzez skojarzenie z zabawką, a więc czymś, co jest przy człowieku, jako konkretność, jako coś nazwanego i własnego. Dlatego nie ma tu dramatu kosmosu, a nieskończoność Marka Radke określa się jako poręczna i udomowiona. Widać tu raczej radość aktu twórczego, polegającą na kombinatorycznym opisywaniu i kreowaniu przestrzeni, niż kombinatorykę Beckettowską, która zmierza do wyczerpania puli możliwości, do wyczerpania wszystkiego.

U Marka Radke wyczerpanie nie jest możliwe, dlatego że z założenia posługuje się on formami otwartymi. Możliwości kombinatoryczne są zatem nieograniczone. Zamiast otchłani nieskończoności, mamy tu do czynienia z radością kombinatoryki w podzbiorach nieskończoności. Konsekwencje takiej ontologii to nieprzewidywalność świata i doświadczenia. Otwartość ich struktury. Świat jeszcze się nie zaktualizował, nie zrealizował wszystkich możliwości.

Paweł Krzaczkowski
maj / may 2015
wszystkie materiały na stronie należą do © Marek Radke

Marek Radke

http://www.art-radke.eu
1952 Urodzony w / born in Olsztyn
1972-78 Studia sztuki i pedagogiki na Uniwersytecie w Gdańsku i Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu / Art studies and pedagogy Gdańsk University and University of A. Mickiewicz in Poznań
2008 Stypendium / Stipendium The Pollock-Krasner Foundation, INC., New York
2012 Nagroda Kunstverein Paderborn i Sparkasse Paderborn-Detmold / Art Prize of the Kunstverein Paderborn and the Sparkasse Paderborn-Detmold. Mieszka i tworzy w Gdańsku i Oerlinghausen / He lives and works in Gdańsk, and Oerlinghausen.

 

---

Wystawy indywidualne (wybór) / Solo shows (selection)

2015 60 plus - MICA Contemporary Art Gallery, Lansing

2014 Black - Daugavpils Mark Rothko Art Centre, Daugavpils

2013 Obiekt - Galeria Sztuki Współczesnej BWA Sandomierz, Sandomierz

The Art Space - Galeria Okno, Słubice

2012  Socha a Objekt: Marek Radke - Polish Institute in Bratislava, Bratislava

The Game - Galeria Pionova, Gdańsk

2011 The Art Space - Galeria Sztuki Współczesnej BWA, Jelenia Góra

2010 Dort/Tam - Kunstverein Paderborn, Paderborn

Tu i Tam/ Here and There - Galeria Biała, Lublin

2009 The Game - Galerie S - Kunstverein Siegen, Siegen

The Game - Kunstverein Frankenthal, Frankenthal

The Game - Galeria Biała, Lublin
2008  The Art Space - miejsce sztuki Officyna, Szczecin

WegPunkt 1 - Galeria Caesar, Olomouc, (z/with Fred Schierenbeck i / and Tomasz Zawadzki)

The Game - Patio Centrum Sztuki, Łódź

The Game - Alte Abtei, Lemgo

2007 Wegpunkt - Kunstverein Oerlinghausen, Oerlinghausen

The Game - Galeria Galeria Sztuki Współczesnej BWA, Sandomierz

The Game - Zentrum für Interdisziplinäre Forschung, Bielefeld

2006 RaumBild - K.A.S. Galeria, Budapest

RaumBild - Galeria Kaplica - Centrum Rzeźby Polskiej, Orońsko

The Game - Galeria Bielska BWA, Bielsko-Biała

The Game - Galeria Kameralna - Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej, Słupsk

2005 Bilder-Objekten - Kunstverein Melle, Melle

Obrazy-obiekty - Galeria Sztuki Współczesnej BWA, Olsztyn

Obrazy-obiekty - Galeria Studio, Warszawa

Obrazy-obiekty - Płocka Galeria Sztuki, Płock

2004 Kwadrat - Galeria Rynek, Olsztyn

2003 Modulen - Kunstverein Oerlinghausen, Oerlinghausen

2002 Quadrat - Channel-Galleries, Neuss-Brügge

2001 Malarstwo - Galeria Rogatka, Radom

Quadrat - Städtische Turmgalerie Walkenbrückentor, Coesfeld

Quadrat - Galerie Salustowicz, Bielefeld (z/with Hellmut Bruch)
2000 Quadrat - Kunstverein Genthin, Genthin

Malarstwo - Galeria 261, Akademia Sztuk Pięknych, Łódź

1995 Quadrat - Artothek Paderborn, Paderborn

1994 Kwadrat - Galeria Galeria Sztuki Współczesnej BWA „Stara“, Lublin

Quadrat - Kunstverein Gütersloh, Gütersloh

Quadrat - Kunstverein Schwetzingen, Schwetzingen

1993 Neue Arbeiten - Galerie Falber, Wiesbaden

Kwadrat - Galeria Starmach, Kraków

Malarstwo - Muzeum Sztuki Współczesnej, Radom

Painting - Nine Arts Gallery, Antwerpen

Quadrat - Wilhelm-Morgner-Haus, Soest

1992 Malarstwo - Galeria 72-Muzeum Chełmskie, Chełm

Malarstwo - Galeria Zapiecek, Warszawa

Bilder, Zeichnungen - Galerie Jesse, Bielefeld

Bilder, Zeichnungen - Galerie Stefański, Königstein

1991 Malarstwo - Galeria Miejska „Arsenał“, Poznań

Bilder, Zeichnungen - Galerie Carillon, Paderborn,

1990 Bilder, Zeichnungen - Stadtbibliothek, Paderborn

Bilder, Zeichnungen - Galerie Jesse, Bielefeld

Tannenberg - Zentrum für Interdisziplinäre Forschung, Bielefeld

1989 Bilder und Skulpturen - Galerie Carillon, Paderborn (z / with Lutz Leibner)

1988 Bilder, Zeichnungen - Galerie Jesse, Bielefeld

1987 Neue Arbeiten - Galerie Carillon, Paderborn

1986 Neue Arbeiten - Galerie Falber, Wiesbaden