San Symfonia

ROSA NAD SANEM

Wszystko płynie i nic nie pozostaje takie samo (Panta rhei kai ouden
menei), powiedział w V w. p.n.e. Heraklit z Efezu. Czy to nie dziwne,
że do dzisiaj wszyscy to pamiętają i z upodobaniem powtarzają przy
różnych okazjach? Jakby wiedząc, że to co płynie kojarzy się głównie
z wodą, a płynąca woda z rzeką, Heraklit dorzucił jeszcze: Nie można
wejść dwa razy do tej samej rzeki, co bywa powtarzane chyba jeszcze
częściej, i to przeważnie w znaczeniu niezgodnym z intencją autora.
Żeby zrównoważyć przemądrzałe popisywanie się znajomością starożytnych
mądrości, zacytuję zapamiętane z młodych lat powiedzenie,
twórczo rozwijające myśl heraklitową: Wszystko płynie po tanim winie.
Dość cytatów!
Papier jest dużo młodszy od Heraklita, najstarsze zapisane chińskimi
znakami skrawki mają ponad dwa tysiące lat, choć jego wynalezienie
przyjęło się przypisywać chińskiemu kanceliście Cai Lunowi, co miało
nastąpić około roku 105 n.e. Pierwsze europejskie papiernie, prowadzone
przez Arabów, powstały w XI wieku na terenie dzisiejszej Hiszpanii.
Dość historycznych ciekawostek!
Wszyscy wyrośliśmy w kręgu cywilizacji papieru, a przybywająca do
nas z Barcelony Rosa Tarruella, także ze względu na długoletnie zajęcie
swojego ojca, szczególnie. Nic więc dziwnego, że papier jest podstawowym
nośnikiem jej grafiki i rysunku (co oczywiste), ale i malarstwa.
Każdy grafik z takim dorobkiem jak Rosa, może bez trudu zorganizować
wystawę, zwłaszcza w miejscu, gdzie dotąd nie pokazywał swoich
prac. Wystarczy wyjąć z szuflady gromadzone przez lata odbitki, zrolować
i wysłać lub przywieźć do galerii. To dość powszechny zwyczaj,
wiele osób tak robi. Długie wykazy wystaw w ich notach biograficznych
świadczą nie tyle o twórczej, co organizacyjnej aktywności czy –
mówiąc dosadniej – sprycie w załatwianiu kolejnych wystaw. Rosa nie
należy do kategorii mistrzów noty biograficznej, każda jej wystawa jest
premierowym pokazem.
Tak jest i tym razem. Na przygotowaną specjalnie dla kieleckiej galerii
wystawę prac na papierze składają się akwarele, litografie i frotaże, czasem
łączone z foto-akwafortą lub drukiem cyfrowym. Część tych prac
powstała w Barcelonie, część w podprzemyskiej posiadłości Rosy – w
Zalesiu koło Krasiczyna. Ich wiodącym tematem jest rzeka San.
Nie można dwa razy namalować tej samej rzeki, bo rzeka się wciąż
zmienia, choć płynie tym samym korytem i wciąż nosi tę samą nazwę.
Jej zmienność, różnorodność, głębię, mielizny, brzegi, żyjące w niej
ryby, związane z nią ptaki, żyjący nad nią ludzie – to wszystko, choć nie
w werystycznej formie, zawarte jest w obrazach Sanu przedstawionych
przez Rosę. Wiem, że nie wszyscy to zobaczą, ale tym, którzy mają
związane z Sanem wspomnienia, przyjdzie to z łatwością.
Nie można dwa razy zobaczyć tego samego obrazu. Mimo że obraz
wciąż jest taki sam, to jego odbiór jest za każdym razem inny, zależny
od okoliczności, sytuacji, oświetlenia, nastroju, nastawienia, uprzedzenia,
chęci lub niechęci, wyobraźni, skupienia, czasu poświęconego na
oglądanie, zdolności widzenia, przygotowania i świadomości oglądającego.
Czas jak rzeka, jak rzeka płynie (to słowa wszystkim nam znanej piosenki)
– i na odwrót: rzeka jak czas, jak czas płynie. Każdy obraz jest
zapisem czasu zużytego na jego stworzenie. Odbiór obrazu również
odbywa się w czasie. Sam czas jest najbardziej zagadkowym i niepokojącym
aspektem życia. Obraz rzeki jest metaforycznym przedstawieniem
czasu i przemijania.
Aby nie popaść w eschatologiczne rozważania wróćmy jednak na ziemię,
a nawet zanurzmy się w Sanie. Znajomość czy może nawet przyjaźń
Rosy z Sanem ma początek w końcu lat 80. ubiegłego stulecia,
kiedy to po raz pierwszy przyjechała do Polski i do Przemyśla. W roku
1991 była nawet autorką performensu Czaple w Sanie, pokazanego
podczas pleneru organizowanego przez przemyską galerię, którą wówczas
kierowałem.
Najbardziej zbliżonym do natury sposobem pokazania wstęgi Sanu wijącej
się na rozwiniętej rolce papieru Wenzhou jest ekspozycja w układzie
poziomym, w którym nie ma góry i dołu, a tylko prawy i lewy
brzeg. I tak też Rosa lubi pokazywać obrazy Sanu. Widziane z lotu
ptaka meandry środkowego biegu rzeki malowane są wodnymi farbami,
czyli w zgodzie z tematem, na papierze pochodzącym, jak prawie
wszystko teraz, z Chin. Ale to pochodzenie też jest bardzo na miejscu
– papier i herbata powinny być właśnie stamtąd.
Na obrazy zawsze lepiej patrzeć niż o nich czytać. Po co więc dalej pisać?

Tadeusz Nuckowski
sierpień 2012

Rosa Tarruella Planas

Rosa Tarruella Planas
Barcelona, 1947. She lives and works in Barcelona, Spain and Zalesie, Poland.
Artist printmaker and PhD in History of Art, University of Barcelona, 1997, doctoral thesis entitled "Del gravat: una aproximació al seu estudi a la Polònia contemporània" (Polish contemporary printmaking).
Academic: Since 2010, professor emerita in the Department of Visual Art Education Department (DEVP-CAV), University of Barcelona, where she was head of department from 1999 to 2003.
From 1987 to 2010, taught art and printmaking at EINA, the School of Art and Design, Autonomous University, Barcelona.
Created and directed inter-university doctoral courses 2002-4 and 2004-6 “Comunicació, Art, Educació” (Communication, art and education), University of Barcelona, University of Ramon Llull, University of Lleida, Spain Visiting professor at various universities and private schools: Aarhus, Copenhagen, Denmark 1994; Lódz, Krakow, Poland 1993-4-5; Warsaw, Poland 1998; Rzesów, Poland 2007; Winchester, Southampton, U.K. (external examiner) 2000-2; Helsinki, Finland, 2001; Brescia, Italy, 2004-5.
Artistic practice:

Her practice-as-research includes art books, installations, prints and drawings. Twenty solo exhibitions in Spain and Poland, and participant in more than 100 national and international graphic art exhibitions in Europe and Asia, and North and South America. Awarded prizes from several national and international institutions. Rosa's artists’ books are held in many international collections including the Centre de Documentació i Recerca, the Museu d’Art Contemporani, MACBA, Barcelona; Eina, Autonomous University Bellaterra, Barcelona; Biblioteca Nacional, Madrid; Bibliothèque Nationale, Paris; Contemporary Gallery of Art, Przemysl, Poland. Her graphic work is held in the Biblioteca Nacional, Madrid; Museu Contemporani d’Art, Eivissa; Col•lecció de Caixa Ourense, Orense; Muzeum Historii Miasta, Łódz, Poland; Museum of Modern Egyptian Art, El Cairo, Egypt; and in private collections in Spain, the Netherlands, Germany, Poland, Finland, Argentina and Japan.

Recent exhibitions include:
Invited participant in the touring exhibition “Passant Pàgina. El llibre com a territori d’Art ” (Turning pages. The book as a territory of Art), produced by the Comunicació Gràfica Foundation and the Raíña Lupa Gallery and Editios, Barcelona, January 2012 to May 2013.
2011 – Solo installation, exhibition “ENCANTS, 180 books”, Eina, Espai Barra de Ferro, Barcelona. (ISBN 978-84-614-1368-3).
2011 - "30 x Slonne" wystawa grupowa Galeria Sztuki Wspólczesnej,Przemysl-Dubiecko, Poland, group exhibition, catalogue (ISBN 978-83-60986-45-5).
2011 - "13A de 13L. Group exhibition Terrassa, Barcelona.
2011 - Selected work "Dreams of a Dream", 2010, 207x70 cm., Ninth Bharat Bhavan International Biennial of Print-Art 2011, India.
2011 – Group stand - 13L Edicions a Arts Libris, Feria del Libro de Arte y Diseño de Barcelona, Arts Santa Mònica, Barcelona.
2010 – Artists’ books in ARCO 2010, Madrid, Stand editions “la Rara.biz bibliofilia contemporánea” http://larara.biz/.
2010 - Participant as curator from Catalunya and artist in “A Global Mail Art Collaboration”, a collaborative art project, 15th Tallinn Print Triennial. 2009-2010.

Paper contributions:
2010 - Invited to the Conference on Cultural and Activity researche Fiscar, Aalto University, Helsinki, 23-25 May 2010. Paper: "NEVER TOO LATE IF IT IS GOOD (Spanish proverb): acting in the classroom and making good use of creativity", presenters: Rosa Tarruella and Anna Mauri.
2009 - "13 L, an artist's book group", Rosa Tarruella, paper in Impact Congress 2009, Bristol, England. Published as a contribution for the project "What will be the canon for the artist's book in the 21st century?” University of the West of England, Centre for Fine Print Research, UWE, Bristol, http://www.bookarts.uwe.ac.uk/canon.htm. Also see Book Arts Newsletter (ISSN 1754-9086)
2009 – Invited participant at the Educational Conference "Aesthetic Education of Today on the 40th Anniversary of the Death of Sir Herbert Read", Warsaw University. Paper: “Artists, children, teachers: the agents of today’s artistic education”.